چرخه حیات کسبوکار، پیشرفت یک کسبوکار در مراحل مختلف، در طول زمان است که معمولاً به پنج مرحله تقسیم میشود: راهاندازی، رشد، تکان دادن، بلوغ و افول. چرخه بر روی یک نمودار با محور افقی به عنوان زمان و محور عمودی به عنوان معیارهای مالی مختلف نشان داده میشود. در ادامه از سه معیار مالی (شامل فروش، سود و جریان نقدینگی) برای توصیف وضعیت هر مرحله استفاده خواهیم کرد.
هر شرکتی فعالیت خود را به عنوان یک تجارت و معمولاً با عرضه محصولات یا خدمات جدید آغاز میکند. در مرحله راهاندازی، فروش کم است اما به آرامی (وامیدواریم به طور پیوسته) افزایش مییابد. کسبوکارها با تبلیغ مزیتهای نسبی و ارزشهای پیشنهادی خود، بر بازاریابی برای بخشهای هدف خود تمرکز میکنند. با این حال، از آنجایی که درآمد آنها کم است و هزینههای اولیه راهاندازی بالا است، کسب و کارها در این مرحله مستعد ضرر و زیان هستند.
در واقع، در یک نگاه کلی، در چرخه عمر کسب و کار، چرخه سود از چرخه فروش عقب میماند و یک تأخیر زمانی بین رشد فروش و رشد سود ایجاد میکند. این تأخیر از آنجایی دارای اهمیت است که به چرخه عمر بودجه مربوط میشود.
جریان نقدی نیز در مرحله راهاندازی منفی بوده و حتی کمتر از سود است. این به دلیل هزینههای اولیه راهاندازی است که ممکن است در سود کسب و کار منعکس نشود اما مطمئناً در جریان نقدی آن منعکس میشود.
در مرحله رشد، شرکتها رشد سریع فروش را تجربه میکنند. زمانی که فروش به سرعت افزایش مییابد، کسبوکارها پس از عبور از نقطه سربهسر، به سود دست مییابند. با این حال، از آنجایی که چرخه سود همچنان از چرخه فروش عقب است، سطح سود به اندازه فروش بالا نیست.
در نهایت، جریان نقدی در مرحله رشد مثبت شده، که نشان دهنده یک جریان نقدی ورودی زیاد است.
در طول مرحله رکود، فروش همچنان افزایش مییابد، اما معمولاً به دلیل اشباع شدن بازار یا ورود رقبای جدید، رشد فروش با سرعت کمتری اتفاق میافتد.
اگرچه در این مرحله فروش همچنان در حال افزایش است، اما سود شروع به کاهش میکند. این رشد در فروش و کاهش سود نشان دهنده افزایش قابل توجه هزینهها است. در نهایت، منجر به رشد جریان نقدی و افزایش آن نسبت به سود میشود.
وقتی کسب و کار بالغ میشود، فروش به آرامی کاهش یافته، حاشیه سود کمتر شده و جریان نقدی نسبتاً راکد باقی میماند. با نزدیک شدن به بلوغ شرکتها، مخارج عمده تا حد زیادی برطرف شده و بنابراین تولید وجه نقد بالاتر از سود در صورت سود است.
با این حال، توجه به این نکته مهم است که بسیاری از کسبوکارها با اختراع مجدد خود و یا سرمایهگذاری در فناوریهای جدید و بازارهای نوظهور، چرخه عمر تجاری خود را در این مرحله گسترش میدهند. این امر به شرکتها اجازه میدهد تا موقعیت خود را در صنایع پویا بازیابی کنند و مجدداً رشد تازهای را از سر بگیرند.
در مرحله نهایی چرخه حیات کسب و کار، فروش، سود و جریان نقدی همگی کاهش مییابد. در طول این مرحله، شرکتها شکست خود را با سازگاری با محیط کسبوکار در حال تغییر میپذیرند. در این مرحله شرکتها مزیت رقابتی خود را از دست میدهند و در نهایت از بازار خارج میشوند.
در چرخه عمر تأمین مالی، پنج مرحله مشابه چرخه عمر تجاری بوده اما در محور افقی قرار میگیرند. محور عمودی سطح ریسک در کسب و کار است؛ که شامل سطح ریسک دادن وام یا تأمین سرمایه برای کسب و کار است.
در حالی که چرخه عمر تجاری شامل فروش، سود و وجه نقد به عنوان معیارهای مالی است، چرخه عمر سرمایه شامل فروش، ریسک تجاری و تأمین مالی بدهی به عنوان شاخصهای مالی کلیدی است. چرخه ریسک تجاری برعکس چرخه تأمین مالی فروش و بدهی است.
در زمان راهاندازی، زمانی که فروش کمترین میزان را دارد، ریسک تجاری بالاترین میزان را دارد. در این مرحله، به دلیل مدل تجاری اثبات نشده و توانایی نامشخص برای بازپرداخت بدهی، امکان تأمین مالی بدهی (وام) برای یک شرکت وجود ندارد. همانطور که فروش به آرامی شروع به افزایش میکند، توانایی شرکتها برای تأمین مالی بدهی نیز افزایش مییابد.
همانطور که شرکتها رشد فروش را تجربه میکنند، ریسکهای تجاری کاهش مییابد، در نتیجه توانایی آنها برای دریافت تامی مالی بدهی افزایش مییابد. در مرحله رشد، شرکتها شروع به مشاهده سود و جریان نقدی مثبت میکنند که نشان دهنده توانایی آنها در بازپرداخت بدهی است.
محصولات یا خدمات شرکتها ارزشی اثبات شدهای را در بازار ارائه میدهند. شرکتهایی که در مرحله رشد هستند، معمولا به دنبال سرمایه بیشتر هستند تا دامنه بازار خود را گسترش دهند و کسبوکار خود را متنوع کنند.
در طول مرحله بقا، فروش به اوج خود میرسد. این صنعت رشد شدیدی را تجربه میکند که منجر به رقابت شدید در بازار میشود. زمانی که فروش به اوج میرسد، چرخه عمر تأمین مالی بدهی به طور تصاعدی افزایش مییابد. شرکتها موقعیت خود را در بازار ثابت میکنند و توانایی خود را در بازپرداخت بدهی نشان میدهند. ریسک تجاری همچنان رو به کاهش است.
با نزدیک شدن به بلوغ شرکتها، فروش کاهش مییابد. با این حال، برخلاف مراحل قبلی که ریسک تجاری با فروش رابطه معکوس داشت، ریسک تجاری در ارتباط با فروش به جایی میرسد که ریسک تجاری به همراه نداشته باشد. با توجه به حذف ریسک تجاری، بالغترین و باثباتترین کسب و کارها دسترسی راحتی به سرمایه بدهی دارند.
در مرحله پایانی چرخه عمر سرمایهگذاری، فروش به سرعت کاهش مییابد. کاهش فروش نشان دهنده ناتوانی شرکتها در انطباق با محیطهای تجاری در حال تغییر و گسترش چرخه عمر خود است.